ατύχημα σε εργοστάσιο αλουμινίου στην Ουγγαρία
Η διαρροή της ερυθράς ιλύος έγινε στις 4 Οκτωβρίου όταν πιθανόν
λόγω και εκτεταμένων βροχοπτώσεων κατέρρευσε το τοίχωμα της δεξαμενής αποβλήτων ενός εργοστασίου παραγωγής αλουμινίου στο Ajka, 160 Km νοτιοδυτικά της Βουδαπέστης, κοντά στο χωριό Kolontar, απελευθερώνοντας περίπου 600.000 m3 "κόκκινης λάσπης", καλύπτοντάς το με στρώμα αποβλήτων πάχους 2-5 cm. Το εύρος της ρύπανσης με την τοξική ερυθρά ιλύ είναι τόσο μεγάλο που είναι ορατό από το διάστημα σύμφωνα με μία εικόνα από το δορυφόρο της NASA EO-1 που δόθηκε στη δημοσιότητα η οποία δείχνει τεράστια έκταση της τοξικής διαρροής.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες επίσημες ανακοινώσεις της κυβέρνησης της Ουγγαρίας έως τις 15 Οκτωβρίου είχαν χάσει 9 άνθρωποι τη ζωή τους εξαιτίας του ατυχήματος ενώ 44 άτομα νοσηλεύονται από τους οποίους ένα είναι σε κρίσιμη κατάσταση και 6 σε σοβαρή κατάσταση. Συνολικά από τις 4 Οκτωβρίου έγινε η περίθαλψη 250 ανθρώπων, κυρίως με χημικά εγκαύματα, από το National Ambulance Service (NAS) και 141 άτομα δέχθηκαν περιποίηση επί τόπου. Τετρακόσιοι περίπου άνθρωποι απομακρύνθηκαν από το Kolontar και τα γύρω χωριά καθώς συνολικά από τη διαρροή επηρεάστηκαν άμεσα περίπου 7000 άνθρωποι. Η εταιρεία δήλωσε ότι δεν υπήρξε καμία ένδειξη της επικείμενης καταστροφής και ότι ο τελευταίος έλεγχος που έγινε στη δεξαμενή δεν έδειξε κάτι το ανησυχητικό ενώ διαβεβαίωσε ότι η μεγαλύτερη ποσότητα των αποβλήτων περιέχεται ακόμη στη δεξαμενή και ότι μόνο το 2-4 % του περιεχομένου της διέφυγε.
Η κυβέρνηση της Ουγγαρίας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για να μπορέσει να διαχειριστεί το χειρότερο, όπως λέει, βιομηχανικό χημικό ατύχημα της χώρας και διέταξε την αναστολή της παραγωγής στη μονάδα μέχρι νεωτέρας διαταγής και την εστίαση των προσπαθειών στην επισκευή της δεξαμενής. Στις 15 Οκτωβρίου η παραγωγή του εργοστασίου ξεκίνησε ξανά με βαθμωτή αύξηση δυναμικότητας. Οι γραμμές παραγωγής δεν έπαθαν μόνιμη ζημιά μετά την αναστολή λειτουργίας τους για 9 ημέρες. Η παραγόμενη ερυθρά ιλύς συλλέγεται σε δεξαμενή ενώ μεγάλο μέρος της ανακυκλώνεται.
Αξιωματούχοι έχουν ξεκινήσει έρευνα στην εταιρία για να εντοπίσουν το αίτιο της καταστροφής και ο Υπουργός Εσωτερικών της Ουγγαρίας δήλωσε ότι οι ερευνητές έχουν στη διάθεσή τους έγγραφα με τα οποία θα μπορέσουν να εξετάσουν το κατά πόσο η δεξαμενή πληρούσε τις προδιαγραφές.
Στο μεταξύ οι αρχές χρησιμοποιούν νιτρικό ασβέστιο και μαγνήσιο με σκοπό την ελάττωση των επιπτώσεων της αλκαλικότητας της ιλύος στις προσβεβλημένες περιοχές. Σύμφωνα με προσφατη αναφορά του Directorate of Environmental Protection and Water Management for the Northern Transdanubian Region τα επίπεδα του pH στο νερό στον Ποταμό Marcal βελτιώνονται συνεχώς, ενώ η ποιότητα του νερού παρακολουθείται σε συνεχή βάση στα σημεία καταγραφής που έχουν τοποθετηθεί από την παραπάνω υπηρεσία. Επίσης για λόγους ασφαλείας έχει απαγορευθεί η βρώση κηνηγιού και τροφίμων που αλλιεύτηκαν ή καλλιεργήθηκαν σε ιδιωτικούς κήπους, ενώ οι χώρες από τις οποίες περνά ο Δούναβης, ενίσχυσαν τους ελέγχους ποιότητας του νερού και παρακολουθούν τις συγκεντρώσεις των βαρέων μετάλλων. Ωστόσο, επιστήμονες του Ukrainian Scientific Center for Sea Ecology, ανακάλυψαν ότι ρυπαντές από το ατύχημα στην Ουγγαρία έφτασαν στην Ουκρανία, όπως ανακοίνωσε το National News Agency της Ουκρανίας. Αναφέρουν ότι τα επίπεδα της ρύπανσης στα ύδατα της περιοχής θεωρούνται υψηλά αλλά όχι τόσο ώστε να αποτελούν εξαιρετικό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Επίσης αξιωματούχοι στην Ουγγαρία αναφέρουν ότι στην προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 εντόπισαν σημεία με καθόλου, ή με μικρό ποσοστό ρύπανσης αλλά και σοβαρά εκτεθειμένες περιοχές στις οποίες η λάσπη παραμένει ενώ εντόπισαν το συνεχιζόμενο θάνατο διάφορων ειδών ψαριών στην περιοχή.
Στο Kolontar, η κατεδάφιση των σπιτιών που καταστράφηκαν κατά το ατύχημα έχει ξεκινήσει ενώ συνεχίζεται ο καθαρισμός των δημόσιων χώρων, δρόμων, πεζοδρομίων και αυλών. Η διαδικασία γίνεται με συμμετοχή των αρχών, του στρατού, και αρκετά μεγάλου αριθμού εθελοντών.
Τι είναι η ερυθρά ιλύς
Η ερυθρά ιλύς είναι ένα καυστικό παραπροϊόν του πρώτου σταδίου παραγωγής αλουμινίου και σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν ανήκει στην κατηγορία των επικίνδυνων αποβλήτων. Κατά τα πρώτα στάδια της παραγωγής αλουμινίοιυ, ο βωξίτης υποβάλλεται σε πλύση με καυστικό νάτριο. Με αυτόν τον τρόπο παράγεται η αλουμίνα, η οποία υπόκειται σε παραπέρα επεξεργασία, ενώ τα απόβλητα, που παράγονται, περιέχουν κυρίως στερεές προσμείξεις, βαρέα μέταλλα και χημικές ενώσεις που χρησιμοποιούνται στην επεξεργασία, περίπου 40-45% οξείδιο του σιδήρου, στο οποίο οφείλεται και το ερυθρό χρώμα, 10-15% οξείδιο του αλουμινίου, 10-15% οξείδιο του πυριτίου και μικρότερες ποσότητες οξείδιου του ασβεστίου, του τιτανίου και του νατρίου.
Σύμφωνα με τον Καθηγητή Paul Younger του Newcastle Institute for Research on Sustainability στο Newcastle University, όπως δήλωσε στο BBCNEWS το βασικό πρόβλημα είναι ο ισχυρός αλκαλικός χαρακτήρας της λάσπης. Οι πυκνές μορφές της ιλύος θα μπορούσαν να επιφέρουν ξηρή ή σπασμένη επιδερμίδα ή σε μακροχρόνια έκθεση απομάκρυνση του ανώτερου στρώματος του δέρματος. Επίσης, επιφέρει ενόχληση κατά την επαφή με τα μάτια ενώ η κατάποσή της θα μπορούσε να βλάψει τους πνεύμονες και το πεπτικό σύστημα ακόμη και το θάνατο σε ορισμένες περιπτώσεις. Ορισμένες μελέτες συνδέουν την εισπνοή της σκόνης διοξειδίου του τιτανίου και του διοξειδίου του πυριτίου με την εμφάνιση καρκίνου στα ζώα αλλά δεν έχει αποδειχθεί στην περίπτωση του ανθρώπου. Ο Καθηγητής αναφέρει ότι η τυπική ποσότητα των ενώσεων αυτών στην κόκκινη λάσπη είναι πάρα πολύ μικρή για να προκαλέσει οποιαδήποτε βλάβη, ενώ όση ποσότητα των ενώσεων αυτών βρίσκεται στη λάσπη βρίσκονται ισχυρά ενωμένη με τα σωματίδια του οξειδίου του σιδήρου.
Σύμφωνα με τον επί κεφαλής της Greenpeace κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, σχετικά με τη χημική ανάλυση που έκανε η Greenpeace σε δείγματα της ερυθράς ιλύος στην περιοχή (σε ανεξάρτητο, όπως λέει εργαστήριο), η ιλύς περιείχε περίπου διπλάσιο αρσενικό (110 mg/Kg ξηρής μάζας) από την αναμενόμενη ενώ οι συγκεντρώσεις σε υδράργυρο και χρώμιο είναι επίσης σχετικά υψηλές.
Η μελέτη έγινε δεκτή με σκεπτικισμό από τους χημικούς της Ουγγαρίας, εν μέρει επειδή ο βωξίτης, το ορυκτό από το οποίο το περισσότερο οξείδιο του αργιλίου και κατά συνέπεια το αλουμίνιο προέρχεται, δεν περιέχει ούτε υδράργυρο ούτε πολύ αρσενικό. Επισήμως ανακοινώθηκε ότι στο διάστημα μεταξύ 7 και 10 Οκτωβρίου, κατά το οποίο τα επίπεδα της σκόνης ανέβηκαν καθώς η ιλύς ξηραινόταν, πραγματοποιήθηκαν πρότυπες μετρήσεις από τις υπηρεσίες Hungarian National Public Health and Medical Officer Service (ÁNTSZ) και Directorate of Environmental Protection and Water Management, τα αποτελέσματα των οποίων έδειξαν ότι οι συγκεντρώσεις της σκόνης στην ατμόσφαιρα δεν περνούσε τα μέγιστα επίπεδα ασφαλείας. Οι αρχές θεωρούν ότι οι μετρήσεις που έγιναν από διάφορους οργανισμούς με μη πρότυπες μεθόδους δεν έχουν ισχύ.
Σύμφωνα επίσης με τις αρχές, το πόσιμο νερό είναι ασφαλές για κατανάλωση, καθώς παρακολουθείται διαρκώς η ποιότητά του με λεπτομερείς αναλύσεις δειγμάτων.
Ο διευθυντής του Science's Institute of Materials and Environmental Chemistry στη Βουδαπέστη αναφέρει ότι με βάση κάποιες προκαταρκτικές αναλύσεις η υπηρεσία γνωρίζει ότι η λάσπη περιέχει περίπου 2% οξείδιο του τιτανίου και 0,5% οξείδιο του βαναδίου. Το σοβαρό όμως πρόβλημα αποτελούν τα διαλυμένα βαρέα μέταλλα, τα οποία μπορεί να εισρεύσουν στα επιφανειακά ύδατα και να απορροφηθούν από τα φυτά. Ωστόσο οι προκαταρκτικές αναλύσεις δείχνουν ότι το περιεχόμενο του διαλυμένου αρσενικού και χρωμίου είναι διαχειρίσιμο.
Οι επιστήμονες δηλώνουν ότι είναι δύσκολο να αποφασίσουν τον τρόπο που θα αντιμετωπιστεί η καταστροφή εάν δεν γίνουν γνωστά τα στοιχεία για το είδος και την ποσότητα των τοξικών ενώσεων που έχουν διαρρεύσει, καθώς, η λάσπη χρειάζεται να συλλεχθεί και να απομακρυνθεί με φυσικό τρόπο, γεγονός που χρειάζεται πολύ χρόνο. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της κυβέρνησης για την ενημέρωση για το ατύχημα δεν έχει βρεθεί ο τρόπος απομάκρυνσης της ιλύος. Σύμφωνα με αρχικές μετρήσεις περίπου 800 ha γης επλήγησαν και το πάχος της ερυθράς ιλύος υπολογίζεται περίπου μεταξύ 5 και 10cm. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος της Ουγγαρίας αναφέρει ότι θα κοστίσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια και θα χρειαστεί τουλάχιστον ένα έτος για να καθαριστεί η περιοχή από την ερυθρά ιλύ και ότι η χώρα του θα χρειαστεί τεχνική και οικονομική βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Περίπου ενάμιση μήνα μετά το ατύχημα, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να συλλεχθούν πληροφορίες καθώς το θέμα δε βρίσκεται πλέον στα πρωτοσέλιδα. Ωστόσο σημαντικό είναι να εκτιμηθούν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτής της περιβαλλοντικής καταστροφής. Πρόβλημα θα αποτελέσει το γεγονός ότι η εταιρεία ήταν ελάχιστα προετοιμασμένη οικονομικά και πρακτικά για ένα τέτοιο συμβάν καθώς είχε πολύ χαμηλά όρια ασφάλισης ευθύνης τρίτου προσώπου και θα φανεί ότι πιθανόν δεν είχε καθόλου κάλυψη περιβαλλοντικής ευθύνης για να βοηθήσει στην πληρωμή του κόστους αποκατάστασης τους περιβάλλοντος. Υποχρεωτικά το θέμα έπρεπε να αναχθεί σε εθνικό και οι φορ ολογούμενοι στην Ου γγαρία και πιθανόν σε όλη την Ενωμένη Ευρώπη να καταλήξουν να πληρώσουν τα επόμενα χρόνια το κόστος αυτό. Σύμφωνα όμως με την Οδηγία Περιβαλλοντικής Ευθύνης οι ρυπαίνοντες οφείλουν να πληρώνουν το κόστος για οποιαδήποτε περιβαλλοντική καταστροφή είναι υπεύθυνοι. Δυστυχώς, η εφαρμογή της Οδηγίας σε όλη την Ευρώπη είναι σποραδική. Ορισμένες χώρες δεν έχουν εναρμονιστεί ακόμη με την Οδηγία και πολύ λίγες έχουν καταστήσει υποχρεωτικό τις βιομηχανίες να έχουν οικονομικά αποθέματα για να καλύπτουν περιβαλλοντικούς κινδύνους.
Το ατύχημα στην Ουγγαρία έφερε στην επιφάνεια τις ανησυχίες των κατοίκων των περιοχών γύρω από τον Κορινθιακό Κόλπο σχετικά με την ασφάλεια λειτουργίας των δύο βιομηχανικών μονάδων παραγωγής αλουμινίου στην περιοχή τους. Το δημοσίευμα "Των Νέων" στις 20 Οκτωβρίου 2008 του δημοσιογράφου Χάρη Καρανίκα αναφέρεται εκτενώς στο θέμα αυτό.
Πηγές
TCE Today, 05/10/2010, Claudia Flavell-While
BBC NEWS, 6/10/2010, Julian Siddle
BBCNEWS, 7/10/2010, Olivia Lang
redsludge.bm.hu, Official Website of the Hungarian Government
www.postonline.co.uk , Tony Lennon, 12 Νοεμβρίου 2010
www.upi.com/science News, 12 Νοεμβρίου 2010
ΤαΝέα, 20/10/2008, Χάρης Καρανίκας
www.nasa.gov/multimedia/imagegallery/image_feature_1780.html.
http://www.time.com/time/photogalleryΠηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου